تأثیر باکتری‌های حل کننده فسفات و قارچ میکوریزا بر میزان عناصر غذایی بذر دو رقم گندم تحت شرایط دیم

کودهای زیستی یکی از انواع کودهای آلی هستند که با استفاده از انواع ریزجانداران، توانایی تبدیل  عناصر غذایی از فرم غیرقابل دسترس به فرم قابل دسترس طی فرایندهای زیستی داشته و می­تواند از طریق  توسعه سیستم ریشه موجب افزایش جذب عناصر غذایی به اندام­های هوایی و انتقال آن­ها به دانه گردد، به همین منظور این پژوهش با هدف بررسی اثر باکتری pseudomonas putida و Glomus mosseae بر میزان عناصر غذایی بذر گندم در شرایط دیم، آزمایشی مزرعه­ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو مکان در مزرعه دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام و ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمار­های آزمایشی شامل رقم گندم در دو سطح (کراس­سبلان و ساجی) و تیمار منابع کودی در هشت سطح شامل: 1- تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی) ، 2- 50 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 3- P.putida، 4-G.mosseae، 5- P.putida+ G.mosseae، 6- P.putida+ G.mosseae+25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 7- P.putida+ 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر  و 8- G.mosseae+25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر می­باشد.  نتایج حاصل از تجزیه مرکب این پژوهش نشان داد که اثر برهمکنش رقم×منابع کودی بر عناصر غذایی موجود در بذر دو رقم دیم در منابع کودی معنی ­دار بود. در هر دو رقم مورد استفاده در شرایط دیم استفاده از باکتری­های حل کننده فسفات و قارچ میکوریزا موجب افزایش عناصر پر­مصرف و کم­مصرف گردید، به طوری که بیشترین میزان نیتروژن (2.04 درصد)، فسفر (0.72 درصد)، پتاسیم (0.74 درصد)، روی (21.7 میلی­گرم بر کیلوگرم)، منگنز (16.5 میلی­گرم بر کیلوگرم)، منیزیم (0.23 میلی­گرم بر کیلوگرم) و آهن (17.8 میلی­گرم بر کیلوگرم) در دانه در رقم ساجی در تیمار G.mosseae + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر و کمترین میزان عناصر عذایی موجود در بذر در رقم کراس­ سبلان و تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی) بدست آمد. نتایج این پژوهش بیانگر اثر مثبت و معنی­دار باکتری­ های حل کننده فسفات و قارچ میکوریزا بر عناصر غذایی موجود در بذر گندم در شرایط دیم بود.